Ba
Lời Tác Giả
Nhân dịp Father's Day, mình xin chia sẽ một bài viết về ba mình. Sở dĩ mình đăng bài này trong vườn chơi của nhóm TCGG vì ruộng vườn đã làm thay đổi cuộc đời ba mình. Phản ứng di chuyền, nó cũng đã làm thay đổi cuộc đời của mấy anh chị em mình. Nếu hồi đó ba mình không phải là người ôn hoà, không muốn tranh chấp, muốn níu giữ ruộng vườn thì mấy anh chị em mình thay vì được sinh ra ở Nha Trang, được ăn học thì đã được sinh ra ở Phù Cát, Bình Định, có thể là mấy anh chị em đều làm nông. Nói theo thế gian: tất cả đều do "số mệnh"; nói theo đạo Phật: tất cả đều do "duyên"...
Ông nội là con trai một của một gia đình có ruộng "cò bay thẳng cánh, chó chạy ngay đuôi." Vì là con trai một nên ông nội "bị" lấy vợ rất sớm để kiếm con nối giỏi. Khi đi coi mắt vợ, ông nội không mấy gì vui vì cô vợ tương lai lớn hơn ông nội hai tuổi và không đẹp. Nhưng bà cố đã biến những điều đó thành ưu điểm: "nhất gái hơn hai, nhì trai hơn một" và "vợ xấu là vợ mình, vợ đẹp là vợ người ta." Nghĩ tức cười lối suy luận của bà cố, nếu ai cũng thích cưới vợ xấu, không ai cưới mấy cô đẹp, thì làm sao các cô đẹp thành "vợ người ta"? Trong làng có nhiều cô gái trẻ và đẹp hơn bà nội, nhưng bà cố chọn bà nội vì gia đình bà nội "môn đăng hộ đối." Nói theo toán học, đó là "điều kiện ắt có và đủ" để bà cố cưới bà nội cho trai duy nhất của mình.
Bà nội rất đảm đang, tuy là con gái nhà giàu nhưng không có hạnh tiểu thư. Mùa cấy, từ sáng tinh mơ, bà nội đã ra đồng coi cấy. Có chủ ruộng đứng trên bờ thì thợ cấy mới không vừa làm vừa chơi. Mùa gặt, gà gáy canh ba, bà nội đã dậy, cầm roi ra đồng coi gặt. Đi coi gặt phải cầm roi mây để dọa những đứa con nít nhà nghèo, ma lanh, đi mót lúa nhưng không chỉ lượm lúa rơi mà, rút lúa từ những bó lúa trên bờ ruộng. Thời đó, mẹ chồng thương nàng dâu là chuyện ít có nhưng bà cố thương bà nội lắm. Lại càng thương hơn, khi bà nội sanh Ba, cháu đích tôn cho bà. Ba giống ông nội như hai giọt nước: mắt một mí, da ngâm đen, mũi thấp. Dù không "trắng trẻo đẹp trai" nhưng Ba là "hủ mắm treo đầu giàn" của ông bà cố. Sau khi sanh Ba, bà nội có bầu 2 lần nữa, nhưng đều bị sảy thai. Khi Ba lên 5 thì bà nội mất, sau một cơn bạo bệnh. Ông nội trở thành gà trống nuôi con, khi mới ngoài 20 tuổi.
Sau khi mảng tang bà nội, bà cố hối thúc ông nội bước thêm bước nữa với lý do: má mỗi ngày mỗi già, nhà mình cần người coi ngó ruộng vườn và lo cho thằng Tư. Không hiểu sao Ba là con đầu mà trong nhà lại kêu là "Tư." Không lẽ làm vậy để đánh lừa "ông bà" là ông bà nội có ba người con nhưng đã "theo ông bà" hai người rồi, đây là đứa chót, thôi tha nó? Để "dụ" ông nội bằng lòng tái giá, bà cố chọn con gái ông thầy Đồ trong làng. Gia dình ông Đồ nghèo nhưng rất đạo đức, trong làng ai cũng nể, mỗi lần trong làng có đám tiệc, ông Đồ đều được mời ngồi mâm trên. Bà nội Hai lúc đó mới 17 tuổi, người cao ráo, da trắng, mũi cao, đẹp có tiếng trong làng. Ngày ông nội theo ông bà cố và bà mai đi coi mắt, lúc ông Đồ kêu bà nội Hai bưng trà ra mời, vì không được phép ngồi trên bộ váng, ngang hàng với người lớn, ông nội đứng sau lưng ông cố nên thấy rất rõ mặt bà nội Hai. Về nhà, bà cố rất vui là ông nội bằng lòng cưới vợ, không "lèn èn" như lần trước. Sở dĩ lần này, bà cố hạ "tiêu chuẩn", không đòi gia đình nhà gái phải "môn đăng hộ đối", không phải là bà "tiến bộ" hơn nhưng bà biết con gái nhà giàu không ai chịu gã cho người quá vợ.
Bà nội Hai không hiếm muộn như bà nội ruột. Năm đầu, bà sanh chú Năm, rồi những năm sau đó, chú Sáu, chú Bảy, cô Tám, cô Chín, cô Mười, lần lược ra đời. Cứ mỗi 2 năm, đều đặng, bà tăng dân số trong gia đình một người. Ông bà cố vui vẽ nhắm mắt ra đi khi trong nhà một bầy cháu nội vừa trai vừa gái.
Ông nội khi nhỏ học chữ nho nhưng có đầu óc "canh tân" nên khi Ba 10 tuổi, được ông nội gởi lên tỉnh ở trọ nhà một người bác họ để học chữ quốc ngữ và chữ Pháp. Ba sống ở tỉnh từ đó, chỉ về quê những ngày Tết và hè. Mùa hè, Ba cũng chỉ ở quê vài tuần rồi tìm cách lên tỉnh. Không phải Ba không thích đời sống miền quê nhưng Ba cảm thấy lạc lỏng khi về nhà. Những thằng bạn cùng xóm ngày trước cùng Ba ở truồng tắm sông, bây giờ e dè nhìn Ba trong chiếc áo sơ mi, quần tây; tụi nó ngại ngùng không dám nói chuyện. Một lý do nữa mà Ba không muốn ở nhà lâu vì cảm thấy mình là một gánh nặng cho bà nội Hai. Mỗi khi Ba về thăm nhà, ông nội hay bảo làm món này, món kia cho Ba ăn; bà nội Hai không vui. Có lần, nhân dịp Ba về, ông nội bảo chị người nhà bắt con gà mái dầu làm gà nướng lá chanh, một món Ba rất thích cho Ba ăn. Ba nghe Bà nội Hai cằn nhằn dưới bếp: "có giỗ chạp gì đâu mà phải làm gà, làm vịt." Từ đó mỗi lần ông nội bảo làm đồ ăn cho Ba, Ba đều nói dối là Ba ngán thịt, cá vì ở tỉnh ăn nhiều quá. Về nhà, Ba chỉ thích ăn rau.
Mùa hè năm đó, khi Ba về báo tin đậu "bằng Tây" (Má chẳng biết là bằng gì), ông nội mừng và hảnh diện lắm. Ông nội làm heo, gà đãi bà con trong làng, ăn mừng. Má tôi kể, tiếng đồn qua tận làng má tôi: "con trai ông phú Lâm đậu bằng Tây." Ba tưởng sau khi ăn mừng xong, Ba sẽ được trở lại tỉnh xin việc làm, không ngờ ông nội bảo: "Học vậy đủ rồi. Ba mỗi ngày mỗi già, con là con trưởng, phải lo cưới vợ, học quán xuyến ruộng vườn để mai sau, khi ba không còn, con biết đường cai quãng." Theo phong tục, sau khi ông nội qua đời, Ba sẽ là người thừa kế tất cả tài sản, nhà cửa, ruộng vườn, đất đai. Một tài sản khá lớn.
Thế là Ba phải ở nhà. Mỗi lần ông nội đi thăm ruộng, nói chuyện với tá điền, đều dắt Ba theo. Lúc trước mỗi lần từ tỉnh về, ông nội đều cho Ba ăn cơm với ông nội ở nhà trên, tất cả các cô, chú, kể cả bà nội Hai đều ăn ở nhà dưới. Hai cha con ngồi trên bộ váng gõ, vừa ăn, vừa nói chuyện huyên thuyên. Ông nội hỏi đủ thứ, từ chuyện học hành đến chuyện nhà cửa, đồ ăn, đời sống ở tỉnh thành. Bây giờ, theo thói quen, Ba vẫn ăn cơm với ông nội trên bộ váng gõ ở nhà trên nhưng hai cha con chỉ ăn trong im lặng. Từ lâu, bà nội Hai cứ nghĩ là sau này Ba sẽ làm việc ở tỉnh và ở luôn trên đó. Tài sản ở quê sẽ giao cho chú Năm, con trai lớn của bà. Từ lúc ông nội bảo Ba ở nhà luôn, để học cai quãng ruộng đất, chuẩn bị cho việc thừa kế thì bà rất khó khăn với Ba. Bà vạch lá tìm sâu, cố tìm …[Message Truncated]
View full message.